АДЫГЭР и гум щигъафIэт

Адыгэ литературэм, лъэпкъ этнографием хэлъхьэныгъэшхуэ хуэзыщIа, СССР-м и тхакIуэхэм я Союзым хэт, щIэныгъэлI, тхыдэдж МафIэдз Сэрэбий щIышылэм и 23-м илъэс 90 ирикъунут. Мы адыгэлI щыпкъэр дэнэ щыпсэу ди лъэпкъэгъухэми къацIыхуащ «Адыгэ Хабзэ» зыфIища и тхылъ гъэщIэгъуэныщэмкIэ, Абы къинэмыщIауэ, и Iэдакъэм къыщIэкIа, гунэс ящыхъуа «ЩIакIуэ фIыцIэ», «Щхьэц нэпцI», «КъафIэхъу», «Шыдыгъу», «Нэчыхь», «ЛIыгъэ», «Мыхъур» повестхэр, «Гъыбзэ хуэфащэт»,…

Читать далее

ТхакIуэшхуэр Кисловодск зэрыщыIар

Ди щIыдэлъху тхакIуэ нэхъ щэджащэхэм ящыщ Чехов Антон и цIэр Нартсанэ (Кисловодск) игъащIэкIи епхауэ къэнащ. Тхыдэ тхыгъэхэм къазэрыхэщыжымкIэ, Антон Павлович япэу Кавказым къыщыхутащ 1888 гъэм. Бадзэуэгъуэ (июль) мазэм Чехов кхъухькIэ Феодосие къикIри Кавказым и хыфIыцIэ Iуфэ лъэныкъуэмкIэ къиунэтIащ. «СыщыIащ Новый Афон, Согъум, Батум, Тифлис, Баку. Бухарарэ Персымрэ сыкIуэн си мурадати, къызэхъулIакъым, къызэпызгъэзэжын къысхудэхуащ…» — къыхощыж…

Читать далее

ГъащIэ кIэщI — фэеплъ кIыхь

Апхуэдэ щхьэщIэдзапIэм щIэту, Жьакуэ къуажэм дэт «Дыгъэ» сабий IыгъыпIэм фэеплъ пшыхь щрагъэкIуэкIащ. Ар траухуащ мы къуажэм къыдэкIа, театрымрэ киномрэ я артист, зэчий къызэрымыкIуэ зыбгъэдэлъа АКЪ Мухьэрбэч, ар къызэралъхурэ илъэс 76-рэ зэрырикъуам. ФЭЕПЛЪ Iуэхугъуэм сабийхэр къыхэпшэныр, ар я гум зыхебгъэщIэныр, дауэми, тыншкъым. Ауэ гъэ сакIуэхэм зыхуагъэувыжа пщэрылъхэмкIэ къызэщIаубыдащ Iуэхугъуэ зыбжанэ: я къуажэм къыдэкIа цIыхушхуэм и фэеплъыр…

Читать далее

Къэрал, жылагъуэ Iуэхузехьэ

ЭБЗЕЕВ Манаф Мыхьэмэт и къуэр 1950 гъэм щIышылэм и 15-м Къыргъыз ССР-м хыхьэ Иоганнесдорфскэжылагъуэм къыщыхъуащ. 1969 гъэм Къэрэшей-Черкес автоном областым, Усть-Жэгуэтэ районым хыхьэ Къызылкъалэ курыт еджапIэр къиухащ. И гуащIэдэкIыр щригъэжьащ «Джегутинский» совхозым къызэрыгуэкI лэжьакIуэу.1976 гъэм мэкъумэшхъызмэт институтым зооинженер IэщIагъэм щыхуеджащ. Ар къызэриухыу, «Светлое»спецхозым ирагъэблагъэри, абдеж Iэщышхуэхэм япылъащ. Областым, иужькIэ республикэм я агропромы-шленнэ комплексым илъэс куэдкIэ…

Читать далее

Адэшхуэм и зауэ гъуэгур

ДЖУМАЕВ Мырзэбэч Хьэзиз и къуэр Икон-Хьэлъкъ къуажэм къыщыхъуащ 1922 гъэм щIышылэм и 15-м. Дзэ Плъыжьым ираджащ 1943 гъэм и гъатхэпэ мазэм. Хуит къищIыжащ Батайск, Тэн-Iут-Ростов, Шахты, Курск, Смоленск, Переяславль, Витебск, Полоцк, Богушевск, Борисов, Молодечко, Лидэ къалэхэр. Иужьрей къалэм Мырзэбэч хьэлъэу къыщауIэри, уIэгъэщым щIэлъащ. Абы иужь и дзэ пакIэм игъэзэжри, аргуэру хуит къищIыжащ Гродно къалэр, Прибалтикэр,…

Читать далее

ЦIыхуитIым зэдагуэш насып

Медногорск жылагъуэм щыщ Копыринхэ Галинэрэ Юрэрэ илъэс кIуам ягъэлъэпIащ я налмэс юбилейр — илъэс 60 хъуауэ зэрызэдэпсэур. Апхуэдиз илъэс бжыгъэ къызэрызэдагъэщIауи, зэщхьэгъусэхэм яхузэфIэкIащ я лъагъуныгъэмрэ я зэхущытыкIэ гуапэхэмрэ къызэтрагъэнэн.Абыхэм я зэхущытыкIэхэм я тхыдэ тхылъыр тхыныр къыщIадзащ 1959 гъэ жыжьэм, Къэзахъстаным иПетропавловск къалэм. Зэщхьэгъусэ хъунухэр зы еджапIэм щIэст. Езы Юрэ зыкъызэриумысыжымкIэ, Галинэ зэрыIуплъэу, къыгурыIуащ а бзылъхугъэ…

Читать далее

ЛъэпкъитIым къулыкъу яхуищIащ

Дэ тщыщ дэтхэнэми къыпоплъэ и иужьрей махуэмрэ и иужьрей сыхьэтымрэ. Насып иIэщ гъащIэм лъэужь дахэ щыхэзышу цIыхум фIыкIэ ягу къинам. ПщIэ къыпхуащIу упсэуныр, адрей куэдымкIэ щапхъэу ущытыныр, унагъуэфI уиIэныр, цIыхугъэ пхэлъыныр, уныбжьэгъуфIыныр, жылагъуэ утыкум ущхьэпэныр – ар нэхъ лъапIэщ мылъкуу, саугъэту щыIэм нэхърэ. Батдыев Мыхьэмэт къулыкъу яхуищIащ лъэпкъитIым. Илъэс 37-м щIигъукIэ ар ветеринару щылэжьащ абазэ…

Читать далее