республиканская общественно-политическая газета на черкесском языке
Зи гугъу фхуэсщIыну лIым и цIэр жыпIэмэ, ди псыхъуэм дэсу ар зыцIыхуахэм я нэгум гуфIэгъуэ гуэр иболъагъуэ, и хъыбарыфIи къыбжаIэжыфынущ. Ар МЫКIЫТIЭ Аюбщ. Псоми зэрацIыхур и анэцIэ «Аюбэщ». А лIым хэлъащ гушыIэ дахэ, къызэринэкIащ IуэхущIафэ екIухэр, бгъэдэлъащ акъыл жан. ЩыIэкъэ цIыху зыгуэр жиIэмэ дыхьэшхыжу? Аюбэ апхуэдэтэкъым. Зыхэт гупым, и псэлъэгъухэм акъыл къызыхахын, я гур къэзыIэтын,…
Гукъеуэм си гур иубыдауэ сыбгъэдэтщ Зеикъуэ курыт еджапIэм и пщIантIэм дэт, Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм я фэеплъ сыным. Я щIалэгъуэу, я къару илъыгъуэу, я насып къэкIуэгъуэу дапщэм я щхьэр щагъэтIылъа кIэ зимыIа зауэжьым и губгъуэхэм?. Ахэр я гъащIэм щысхьакъым къэралым къытепсыха гуауэр къагъэувыIэн щхьэкIэ. Зы нэрыбгэ зыфIэкIуэда унагъуэм дежкIэ гукъеуэшхуэт ар. Анэхэм ягъейт я къуэхэр, я…
Жэщыр хэкIуэтащ. Губгъуэр щыгъэтыжауэ, къуажэ уэрамхэм зэхэзекIуэ дэтыжкъым. Къуажэбгъум къегулIыпауэ щыт гъэш фермэм и зы пэш щхьэгъубжэм уэздыгъэ нур къыдедз. Хуэму жыхафэгур кърикIукIыурэ тхылъ IэщIэлъым йоджэ халат хужь зыщыгъ зы бзылъхугъэ. Тхылъыр зэтрепIэ, стIолым зытрегъащIэри, тетрадь напэм бжыгъэ гуэрхэр иретхэ. Аргуэру пэш лъэгур кърекIукI, тхылъым зэреджэурэ. Ар Наташэщ. Хьэлъэт зэманыр. Фашистыдзэхэм я бомбэм, зы къуажэм…
Повестым хэзыгъэгъуазэ Хьэбэз районым ит адыгэ къуажэ нэхъ щIалэхэм ящыщ Куэш-Хьэблэ къыдэкIа тхакIуэ Амирокъуэ Ибрэхьим Iэсхьэд и къуэм «Бригадир ныбжьыщIэ» повестыр зытриухуар комсомольц Къантемыр Хьисэщ. Ар къуажэ Советым и тхьэмадэу щытащ, иужькIэ Хэку зауэшхуэм ипэ куэдрэ бригадир цIэрыIуэу щытащ. 1936 гъэм февралым и 13-м урысыбзэкIэ къыдэкIауэ щыта «Красная Черкесия» газетым щатхыгъащ: «Ставрополь крайм и шы…
Пщэдджыжьщ. Умар нэхъ жьыIуэу шхэри къыщIэкIащ. Гуахъуэр къищтэщ, и дамэм трилъхьэри, къыдэкIащ. Ар губгъуэм макIуэ мэкъуIэнащтэ. КъуажэкIэм къэсащ. Зеикъуэпс зэпиупщIу, губгъуэмкIэ дэкI «ШыхулъагъуэжьымкIэ» псыхъуэм дыхьэрэ пэт, Умар зэуэ къызыщIэувыIыкIащ, тIэкIурэ щытри ежьэжащ, лъэбакъуэ зытхухкIэ бакъуэри, аргуэру къызыщIэувыIыкIыжащ: — Iэу, Iэу, уэлэхьи сыунэхъуакIэ, си щхьэ куцIыр мэхъей, — и щхьэ хуэпсэлъэжурэ, и щхьэр игъэсысащ. «Сыкъ-сыкъ» макъыр…
Зауэр къыщежьа махуэм къыщыщIэдзауэ, дыкъыщикIуэтми зэи ди зауэлIхэм ягу ихуакъым текIуэныгъэр къызэрытхьынур. Абы дыщIэзэут, дыпэплъэт, дыщIэхъуэпст. Иджы дыщIэхъуэпсым Iуэхур къыщымынэу, псоми IупщIу ар нэрылъагъу къытхуохъу. Дэнэ щыIэж фашист зэрыпхъуакIуэхэм яхэлъа гушхуэныгъэр? Абыхэм ауи я пщIыхьэпIэ къыхэхуэтэкъым Iуэхум апхуэдэу зызэридзэкIыну. Гъэру къэдубыдхэм «мыхэр сыту делэ, я Iуэху зэфIэкIагъэххэрэ пэт, дауэ защIрэ?» жыхуаIэр я фэми я щытыкIэми…
1921 гъэм Жьакуэ къуажэм къыщыхъуащ зауэмрэ гуащIэдэкIымрэ я ветеран МЭШЭЖЬ Мусэ Даут и къуэр. Зыщыпсэу жылагъуэм пщIэшхуэ щызиIа нэхъыжьыфIыр дунейм зэрехыжрэ илъэс 25-рэ текIыжащ. БлэкIа жыжьэм къыхэнащ зауэлIым епха гукъэкIыжхэр, езым жиIэжу щыта хъыбархэр… Ахэр хуэсакъыпэу яхъумэ Мусэ къыщIэна и бынхэм. Абыхэм ящыщ, ди псэлъэгъу хъуа, Сэхьидрэ Анзэлетэрэ (Къуршэхэ я нысэщ) я адэм къикIуа зауэ…
Хэку зауэшхуэр екIуэкIыу, 1944 гъэм, сэлэтым дежкIэ зауэ нагъыщэ нэхъ лъапIэ дыдэу ялъытэ «За отвагу» медалымрэ ещанэ нагъыщэ зиIэ «ЩIыхь» орденымрэ къызыхуагъэфэща зауэлI хъыжьэт ШОРЭ Мурат Увжыкъуэ и къуэр. Ди лIыхъужьыр 1907 гъэм къыздэхъуар Хьэгъундыкъуей (Али-Бэрдыкъуэ) жылэжьрами, и гъащIэ псом зыщыпсэуар а къуажэм къыхэкIыу щхьэхуэу етIысэха Хъумэрэ ЦIыкIу дежт. Хэку зауэшхуэр къыщыхъеям, Мурат и ныбжьыр…
Сыт щыгъуэ зэманми адыгэхэм зэуапIэм щызэрахьэ Iэзагъэм, къызыкъуах хахуагъэмрэ IэкIуэлъакIуагъэмрэ теухуа хъыбар мащIэкъым тхыдэм къыхэщыжыр. Хэкум емыпцIыжыныр ди лъэпкъ хьэлу зэрыщытыр зэкъым зэрагъэунэхуар. Хэку зауэшхуэр къыщежьами, ТекIуэныгъэр къэгъэгъунэгъуным, къикIуэт ямыщIэу, я гуащIэ халъхьащ зи къару илъыгъуэ ди лъэпкъэгъухэми. Абыхэм ящыщ куэдым яхуэфащэу къэралым и ЛIыхъужьыцIэр къыхуагъэфэщауэ нобэми я щIыхьыр доIэт, я фэеплъыр дохъумэ. Ди щхьэр…
Абы лъандэрэ зэман куэд текIыжащ… Псыжь къуажэм щыщ Ерыжь Жамболэт и унагъуэм пщэдджыжь уэмым къихъухьащ хъыджэбз цIыкIу. Абы фIащащ Зулий цIэр. Нэшхуэ, щхьэц фIыцIэ хъужауэ, пщащэ цIыкIур къэтэджт набдзэгубдзаплъэу, псори фIэгъэщIэгъуэну. Зулий я гъунэгъухэм я деж куэдрэ щIэст ахэр пшынэ зэреуэм еплъу. Зэзэмызи езы цIыкIуми къыIэщIалъхьэт пшынэр. Апхуэдэм деж абы сыхьэт бжыгъэкIи Iэмэпсымэр иутIыпщынутэкъым, игу…