республиканская общественно-политическая газета на черкесском языке
«ЩIыбинэ, щIыбохъуэ хъулатIыжь, тIыжь дыукIмэ… щхьэ лъэныкъуэр дадэ ешх, и нэкулъ лъынэхэр нанэ ешх, и тхьэкIумэшхуэхэр си щIалэм ешх», — жиIэурэ, адэшхуэм къуэрылъхур и щIыбым щыщIиупскIэт, унагъуэм щикъалэнхэр зэфIигъэкIарэ ажафэ нэмэзлыкъ щабэм тесу пщыхьэщхьэу ар здэпсэхум. — Дадэ, ди мэл щхьэхужьра жыхуэпIэр? – упщIащ къуэрылъху ТIалэ цIыкIу, дадэрэ езырэ, Хъымыщ и къуэ Батэрэз сымэ я…
ЛЭТОКЪУЭ Гуащэнагъуэщ мы зэм си тхыгъэр зытеухуар, къилъэщауэ хуэфащэ псалъэ зыхужысIэну сызыхуейр. ГъащIэ хабзэу зэрыщытщи, уи щIалэгъуэм куэдым уегупсыскъым икIи зэбгъэзахуэкъым. Абы къизгъэкIыр аращи, нобэтэкъым, дыгъуасэтэкъым Гуащэнагъуэ сэ щысцIыхуар. Къэхъуащ и цIэр щызгъэIуаи, и IуэхущIафэхэр хэIущIыIу щысщIаи. Ауэ, зызумысыжынщи, адыгэ бзылъхугъэм гъунэжу бгъэдэлъ фIагъхэр иджыщ хэIэтыкIауэ щIэджыкIакIуэхэм къахуэстIэщIын мурад щысщIар. ГукъэкIыжхэр апхуэдизкIэ гъунэжу щхьэм щызожэри,…
… 1942 гъэм и шы щхьэIу (август) мазэт, хуабэт. Зэ щхьэкIэ Беслъэней къуажэбгъум къыщыувыIа гу зэщIэщIахэм Дзэ Плъыжьым и сэлэтхэр ису къикIуэту я гугъащ къуажэдэсхэм. АрщхьэкIэ, «тIасхъэщIэх» ягъэкIуа щIалэ цIыкIухэр къынэсыжащ: «Гум исыр сабийхэщ! Сабий сымаджэхэщ!», — жаIэри. КъызэрыщIэкIамкIэ, ахэр блокадэм иIыгъ Ленинград къалэм къыдаша, къару зыхэмылъыж, зи ныбжьыр илъэси 5 8м ит сабийхэт. Ахэр…
Ди литературэм макъ дахэкIэ щыуса Дыгъужь Къурмэн августым и 13-м 1941 гъэм къыщалъхуащ Къэрэшей-Черкес автоном областым хыхьэ Хъумэрэ къуажэм. И адэ Бахъсит а зэманым зауэм макIуэ икIи игъащIэкIэ къэзмыгъэзэжыну сэлэтхэм ящыщ зы мэхъу. И анэ Сэкынат щIалэ цIыкIуиплIыр къыхуонэ дэIэпыкъуэгъуншэу. Къурмэн 1956 гъэм еджапIэм классиблыр къыщеухри Iэхъуэу губгъуэм йохьэ, усэным и гур къыхуоуш. 1958 гъэм…
Пасэрей адыгэм Iуэхур хьэкъыпIэкIэ зыIутыр имыщIэу ауэ сытми жиIакъым. Мы жыIэгъуэм гупсысэ куу зэрыхэлъыр наIуэ тщыхъуурэ дыкъокIуэкI. А жыIэгъуэм дыхуэзышари, зы пIалъэфI зытекIа, ауэ дэркIэ – адыгэхэмкIэ – гъэщIэгъуэну къанэ Iуэхугъуэщ. Апхуэдэу, Америкэм и Штат Зэгуэтхэм щылажьэ щIэныгъэлI-генетикхэм къахутауэ щытащ Голливуд актрисэ цIэрыуэ, дунейпсом къыщацIыху Стрип Мэрил адыгэлъ зэрыщIэтыр. Актрисэм и адэжь-анэжьхэм я блэкIар къэхута…
Атлантхэмрэ нартхэмрэ я темэм куэд дехьэх. Абы къыхэкIыу, атлантхэмрэ нартхэмрэ, адыгэхэр зэзыпх тхыдэ кIуэрабгъухэр къыздэгъэлъэгъуа аналитикэ тхыгъэхэм солэжь зэпыт. Мы тхыгъэри си къэхутэныгъэ цIыкIущ. Мы темэм гъуни нэзи иIэкъыми, нэгъуэщI тхыгъэхэр къыкIэлъыкIуэнкIэ хъунущ…ЦIыху псори зэхуэдэу жыIэрыфIэщкъым. Куэдым зэхахымрэ зэджэмрэ шэч къытрахьэ, я нэкIэ ялъагъур нэхъ къыхах. ЖаIэ блэкIа зэман жыжьэм и гугъу пщIын щхьэкIэ, ар уи…
Адыгэ-Хьэблэ къуажэм щаухуэ еджапIащIэр мы еджэгъуэ илъэсым къызэIуахыжыным епэщIэкIыу хуагъэхьэзыр. Пэжыр жыпIэнумэ, ухуэныгъэр и кIэм нэгъэсынымкIэ иджыри лэжьыгъэшхуэ къапэщылъщ. ИкIи мы зэманым Iуэхухэр зэлъэщIэгъэхьэным ухуакIуэ гупи 8 йолэжь… 1930 гъэхэм яухуауэ щыта еджапIэр зэгъэзэхуэжыныгъэ лэжьыгъэхэм куэд щIат зэрыхуэныкъуэрэ. Классхэм я къызэгъэпэщыкIэр зэманым зэрыдемыкIужым и мызакъуэу, еджакIуэхэри яхущIэгъэхуэжтэкъым, сменитIу еджэ пэтми. «Егъэджэныгъэ» лъэпкъ проектым хыхьэ программэм…
Бадзэуэгъуэм и 10 — 25-рэ махуэхэм «Город мастеров» республикэ гъэлъэгъуэныгъэ-зэхьэзэхуэр — IэпщIэлъапщIэхэм я дуней гъэщIэгъуэным дыхэзыгъэплъар, Черкесск къалэм дэт сурэт галереем щылэжьащ. Гъэлъэгъуэныгъэр зэрызэхагъэува хьэпшыпхэр я IэрыкIыу щытащ изобразительнэ, декоративно-прикладной гъуазджэхэмкIэ IэпщIэлъапщIэхэм. Дауэдапщэр траухуащ Хэку зауэшхуэм ди цIыхубэм ТекIуэныгъэ Иныр къызэрилъэщрэ Илъэс 80 мы гъэм зэрырикъуам, Черкесск къалэр илъэс 200 зэрырикъунум, Поленов В. и цIэр…
ШыщхьэIум и 1-м — зэпыщIэныгъэ хэхамкIэ къэрал къулыкъур къызэрагъэщIрэ илъэс 86-рэ ирокъу. Ауэ абы и тхыдэр къыщожьэ нэхъ жыжьэ — 1796 гъэхэм. Апщыгъуэм пащтыхь Павел I и унафэхэр, тхылъымпIэ лъапIэхэр, хьэпшыпхэр щIыпIэ гъэбелджылам зыхьыну фельдъегерь корпус къызэригъэпэщауэ щытащ. Революцэ нэужьым, совет унафэщIхэри апхуэдэ Iуэхутхьэбзэхэм хуэныкъуапэти, 1918 гъэм Дзэ Плъыжьым и Урысейпсо штаб нэхъыщхьэм хэту къэралщIыб…
Кавказ зауэжьым и гуауэр къызылъыса адыгэхэм нэпсу щIагъэкIар зэхэлъэдамэ, дунейр щIигъэнэнт. Иджыр къыздэсым «ИстамбылакIуэ» гъыбзэр хэт зэхихми, зигу къызэфIэмынэ бгъуэтынкъым. ИгъащIэи и Iыхьлыхэр зымылъагъужыну бзылъхугъэм хьэдагъэу ихьащ. И гуауэ мыухыжыр къызыхэщщ мы гъыбзэжьым щIэлъ макъамэ гуузымрэ псалъэ нэщхъейхэмрэ. Дунейм адыгэу тетым зэхахащ ар икIи яцIыху. Кавказ зауэжьым и гуауэдэх гъыбзи нобэ хъужащ. Мы тхыгъэмкIэ фыщызгъэгъуэзэну…