полоса 3

Тхьэмахуэ кIуам къыдитащ гукъинэж дахи, дыщIэнэщхъеин щхьэусыгъуи. СССР-м Iэхуитлъэхуит бэнэкIэмкIэ спортым и мастер, Урысей Федерацэм, Къэрэшей-Черкесым физкультурэмрэ спортымрэкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, ищхьэ нагъыщэ зиIэ гъэсакIуэ ХЪУПСЫРОКЪУЭ Мухьэмэдбий (ПIатIэ) Хьэлым и къуэм щIэблэр Iэжанлъэжану, пкъыфIэу, гъэсауэ къэгъэтэджыным и гъащIэ псор зытриухуауэ щыта и IэщIагъэр зригъэтIылъэкIащ и ныбжьыр илъэс 75-рэ зэрырикъуам къыхэкIкIэ. Хэгъуэгу спортыр къэIэтыным хэлъхьэныгъэу…

Сидакъ СулътIан хэлъа цIыхугъэ иным и гу щабагъыу щытамрэ ар зыцIыхуахэр фIыщэу щыгъуазэщ. Нобэ езыр лъэпкъым къыхэмытыжми, и хьэлыфIагъым и гугъу ящI зэпыту къокIуэкI. Мы псалъэхэм щыхьэт тохъуэ СулътIан къыщалъхуа махуэм ирихьэлIэу и лэжьэгъуахэм дазэрыхуэзам кърикIуа гукъэкIыж гуапэхэр. Сидакъ СулътIан къару куэд дыдэ зрихьэлIа мы еджапIэм нобэкIэ егъэджакIуэ 30 щолажьэ, сабий 560-м щIигъу абы къокIуалIэ,…

Сидакъ СулътIан и лэжьыгъэм, нэхъ тэрэзу жыпIэмэ адыгэ лъэпкъым и гъуазджэм, хуищIа хэлъхьэныгъэ мыкIуэщIым къыщымынэу, абы Тхьэм къыбгъэдилъхьа зэчийм и бынхэмкIи мы дунейм дахащэу мылIэжыныпсэу щыпищащ. Апхуэдэу абы быниплI къыщIэхъуащ: хъыджэбзищрэ зы щIалэрэ. Зэуэ жытIэнщи, ахэр псори адэм и лъэужьым иримыкIуами, дэтхэнэри гъуазджэм и псэр хузэIухауэ мэпсэу. Ауэ зи гъащIэр адэм хуэдэу макъамэ дунейм хуэзыгъэтIылъахэри…

РСФСР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, композитор, пшынауэ, Къэрэшей-Черкесым щыпсэу адыгэхэм ди щэнхабзэр гъуазджэ щыгум изыхьа СИДАКЪ СулътIан Теувэж и къуэр псэужамэ, мэлыжьыхьым (апрелым) и 11-м илъэс 85-рэ ирикъунут.  Сидакъ СулътIан 1940 гъэм Хьэбэз къуажэм къыщыхъуащ и къуажэр, лъэпкъыр зэриIэтынум, и дахагъэр утыку зэрырихьэным хущIэкъуи псэуащ. Зэрысабий лъандэрэ макъамэм, цIыхубэ хабзэхэм фIылъагъуныгъэ хуиIэу къэтэджа щIалэ…

УФ-м и тхакIуэхэм я Союзым хэт, Урысейми Къэрэшей-Черкесми щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, ди республикэм и цIыхубэ тхакIуэ, КъЧР-м и Iэтащхьэм иухуа, гъуазджэмрэ литературэмрэкIэ и саугъэтым и лауреат, ПсэукIэДахэ къуажэм щIыхь щызиIэ и цIыху ШОРЭ Ахьмэд ЛутI и къуэм мы гъэм и IэдакъэщIэкI хъуа тхыгъэхэм хигъэхъуащ – «Я посвящаю вам свои стихи» зыфIища тхылъ цIыкIур…

Хэку зауэшхуэм ТекIуэныгъэр къыщызыхьахэм я фэеплъыр зыгъэщыпкъэ, щIэблэр блэкIам хэзыгъэгъуазэ икIи зыущий Iуэхугъуэ дахэу щытащ тхьэмахуэ кIуам Къэрэшей-Черкесым и Къэрал Лъэпкъ библиотекэм щызэхэта пшыхьыр. Тхылъ хъумапIэм зы гъи дэмыкIыу и гулъытэр хуеунэтI хэгъуэгум щыпсэу лъэпкъхэм литературэ, гъуазджэ я лъэныкъуэкIэ къахэкIа, зи цIэр жыжьэ зыгъэIуа нэрыбгэ щIыхьыбэхэм. Мэлыжьыхьым и 3-м библиотекэм и зэхуэсыпIэ пэшым кърихьэлIащ адыгэ…

ЦIыхубэм и тхыдэм уриплъэжмэ, зауэ, къэхъукъащIэ шынагъуэ куэд уи нэгу къыщIоувэж. Апхуэдэ гууз къэхъукъащIэхэм ящыщ мымащIэ XX лIыщыIыгъуэм и япэ Iыхьэм къыздихьащ. Апхуэдэщ ЕтIуанэ Дунейпсо зауэри. А зауэжьым цIыху гъащIэу «зэхихьэжам» къинэмыщIауэ, ар гукъинэж дэтхэнэми тщыхъуащ фашистхэм къызэрагъэпэщауэ щыта концлагерхэм я тхыдэ фIыцIэмкIи. Концлагерхэм арыххэу «ажылым и лагерь» фIэщыгъэцIэр иратауэ щытакъым. 1933 -1945 гъэхэм къриубыдэу…

Мэлыжьыхьым и 1-м Урысей Федерацэм щрагъэжьащ гъатхэ къулыкъу дэшыгъуэ кампанэр. Абы ипкъ иту КъЧР-м и военком, полковник БЕЛОБОРОДОВ Сергей республикэм и СМИ-хэм я журналистхэм зэпсэлъэныгъэ ядригъэкIуэкIащ. Ар теухуауэ щытащ мыгъэрей гъатхэ къулыкъу дэшыгъуэ кампанэм, 2024 гъэм къулыкъу дэшынымкIэ я Iуэхухэр зэрызэкIэлъыкIуам, дяпэкIэ къапэщыт къалэнхэм. — Илъэс кIуам къытпэщыта къалэнхэм щызу дапэлъэщащ. Узэда Къарухэм  зауэлI къулыкъур…

Хэку зауэшхуэм и тхыдэм щIыпIэ хэха щызыубыд къэхъугъэщ Кавказым и хуитыныгъэм щIэзэуным теухуар. 1942-1943 гъэхэм Кавказ Шытх Нэхъыщхьэм и щхьэдэхыпIэхэм щекIуэкIа зэхэуэ гуащIэхэр зэриухрэ зэман дапщэ дэкIа, псы дапщи ежэха, зауэлIхэм я лъэужьым ноби тоувэ лъахэхутэ-лъыхъуакIуэхэр, бгылъэхэм къыщагъуэтыж зауэм хэкIуэдахэм я къупщхьэлъапщхьэр, хьэпшыпхэр. Хуиту, ефIакIуэу, гуныкъуэгъуэрэ гузэвэгъуэрэ хэмыту псэуным папщIэ зи щхьэ зыгъэтIылъахэм я фэеплъу…

ФIыуэ соцIыхуж а илъэсыр — 1978 гъэр. Хъыбар къэIуат ПIэф ФуIэд Ибрэхьим и къуэр ди еджапIэм унафэщIыщIэу къызэрытхуагъакIуэр. Псалъэхэр нэхъри щIагъэбыдыхьыжу абы теухуа хъыбархэр псоми къыднэст: ар – Хьэбэз курыт еджапIэм япэу къыщIигъэкIа еджакIуэхэм зэращыщыр, ищхьэ педагогическэ щIэныгъэ зэриIэр, Ищхьэ парт еджапIэр Ростов къалэм фIы дыдэу къызэрыщиухар, парт, педагогическэ лэжьыгъэхэм фIыщэу зэращыгъуазэр… Сэ къызэрыслъытэмкIэ, ФуIэд…