республиканская общественно-политическая газета на черкесском языке
Хьэбэз къуажэм дэт, Арэшыкъуэ Р. и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэр накъыгъэм и 7-м бжьэ матэ къэпщIам ебгъэщхьыну, хуабжьу зэрызехьэт. «Бзэр лъэпкъым и псэмэ, хабзэр абы и щIэбзэщ» зи фIэщыгъэцIэу щыта «бжэ зэIуха» махуэр купщIафIэу щытащ, и цIэм хуэфэщэну. Анэдэлъхубзэр хъума хъунымкIэ Iэмалхэр, бзэр егъэджыныр, адыгэ лъэпкъым и тхыдэмрэ щэнхабзэмрэ щIэблэм янэхьэсыныр — ахэри, нэгъуэщI упщIэхэри…
Хэку зауэшхуэм гуауэу къихьар нэсу зыхэзыщIэфыр абы пхырыкIар, ар зи нэгу щIэкIар, абы и хьэзабымрэ и бэлыхьымрэ зыгъэваращ. ИкIэм-икIэжым, зауэнэужь лъэхъэнэ гугъум халъхуа щIэблэращ. А псори гурэ псэкIэ зыхещIэ мафIаем къелу къэзыгъэзэжа нэхъыжьхэм я гукъэкIыжхэм къыдэтэджа, абыхэм гупсэхуу щIэдэIуа щIэблэми. Си анэшхуэм и хъыбархэм сыщедэIукIэ, абы къиIуэтэжхэм, зытепсэлъыхьыжхэм сахэзэрыхьти, си гупсысэхэм а лъэхъэнэ бзаджэм сахьт….
Хъумэрэ (Абыкъухьэблэ) къуажэжьым и жьантIэр зылъысауэ, пщIэшхуэ зыхуащIу XX лIыщIыгъуэм ипэхэм псэуащ нэхъыжьыфI ТЕМЫР Темыркъан Хьэтыжь и къуэр. Мы дадэм къикIуа гъащIэ гъуэгум и зы кIапи къэзубыду хуэфэщэн псалъэ хужызмыIэфынкIэ хъунт, абы и къуэрылъху Умар зымахуэ сыкъилъыхъуэу, ТекIуэныгъэ Иныр илъэс 30 зэрырикъуар хъумэрэдэсхэм зэрагъэлъэпIар иту къигъуэтыжа сурэтыр къысIэригъыхьэн щхьэкIэ зыкъысIуимыгъэщIамэ. Си гуапэ хъуащ Умар ди…
Убыххэм я Хэкур зэрафIэкIуэдам теухуауэ 1974 гъэм къыдэкIауэ щыта «ЖылакIэ» тхыдэ романыр (Шинкубэ Бэгърат и IэдакъэщIэкIыр) нобэр къыздэсым тхылъ нэхъ цIэрыIуэ дыдэхэм ящыщщ. Лэжьыгъэр зэрытхам теухуауэ Iуэхугъуибл къыхагъэщхьэхукIри, ахэр мы тхыгъэм къыщытхьынщ. Убыххэр адыгэ-абхъаз лъэпкъхэм ящыщщ, 1864 гъэ пщIондэ Сочэ псыхъуэм и Iэгъуэблагъэм щыпсэуауэ. Лъэпкъым я зэкъуэтыныгъэмрэ дзэ Iуэхухэр зэгъусэу IэкIуэлъакIуэу яубзыхуу зэрыщытамрэ я фIыгъэкIэ,…
Черкесск къалэм дэт щэнхабзэмкIэ Унэм и пащхьэм «Кавказ зауэм хэкIуэдахэм я фэеплъу» жэуэ тедзауэ ит домбеякъ сыныр гъэхьэзырынымрэ гъэувынымрэ мылъкушхуи гуащIэ мымащIи ирахьэлIащ ар зыхуагъэувахэм я щылъху иджырей адыгэхэм. Псом хуэмыдэу, а Iуэхум илъэс зыбжанэкIэ пылъащ Хъумэрэ къуажэм щыщ жылагъуэ Iуэхузехьэ, фэеплъ сыным и проектыр зыщIа КУЭБЛ СулътIан Кърым и къуэр. 2017 гъэм къызэIуаха фэеплъ…
Хэку зауэшхуэм цІыхухэм я зэхуэтхэнри, я зэпыщІэныгъэри, уеблэмэ унагъуэ зэдащІэнри, цІыхугъэ зэкІэлъызэрахьэнри зэпыуакъым. Апхуэдэ зэпыщІэныгъэхэм я фІыщІэкІэ, зауэнэужь илъэсхэм зауэлІ куэдым я хъыбархэр, я цІэхэр зэфІэгъэувэжа хъуащ. Беслъэней къуажэ курыт еджапІэм лэжьыгъэфІ иригъэкІуэкІащ и музейр къыщызэригъэпэщым. Апхуэдэуи, и къуажэгъу хахуэхэм, тылым щылэжьахэм я хъыбархэр, къуажэм ехьэлІа тхыдэр ихъумащ, куэди сэтей къищІыжащ. Тхыгъэ зыбжанэм нэІуасэ фыхуэтщІмэ…
Зи гугъу фхуэсщIыну лIым и цIэр жыпIэмэ, ди псыхъуэм дэсу ар зыцIыхуахэм я нэгум гуфIэгъуэ гуэр иболъагъуэ, и хъыбарыфIи къыбжаIэжыфынущ. Ар МЫКIЫТIЭ Аюбщ. Псоми зэрацIыхур и анэцIэ «Аюбэщ». А лIым хэлъащ гушыIэ дахэ, къызэринэкIащ IуэхущIафэ екIухэр, бгъэдэлъащ акъыл жан. ЩыIэкъэ цIыху зыгуэр жиIэмэ дыхьэшхыжу? Аюбэ апхуэдэтэкъым. Зыхэт гупым, и псэлъэгъухэм акъыл къызыхахын, я гур къэзыIэтын,…
Гукъеуэм си гур иубыдауэ сыбгъэдэтщ Зеикъуэ курыт еджапIэм и пщIантIэм дэт, Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм я фэеплъ сыным. Я щIалэгъуэу, я къару илъыгъуэу, я насып къэкIуэгъуэу дапщэм я щхьэр щагъэтIылъа кIэ зимыIа зауэжьым и губгъуэхэм?. Ахэр я гъащIэм щысхьакъым къэралым къытепсыха гуауэр къагъэувыIэн щхьэкIэ. Зы нэрыбгэ зыфIэкIуэда унагъуэм дежкIэ гукъеуэшхуэт ар. Анэхэм ягъейт я къуэхэр, я…
Жэщыр хэкIуэтащ. Губгъуэр щыгъэтыжауэ, къуажэ уэрамхэм зэхэзекIуэ дэтыжкъым. Къуажэбгъум къегулIыпауэ щыт гъэш фермэм и зы пэш щхьэгъубжэм уэздыгъэ нур къыдедз. Хуэму жыхафэгур кърикIукIыурэ тхылъ IэщIэлъым йоджэ халат хужь зыщыгъ зы бзылъхугъэ. Тхылъыр зэтрепIэ, стIолым зытрегъащIэри, тетрадь напэм бжыгъэ гуэрхэр иретхэ. Аргуэру пэш лъэгур кърекIукI, тхылъым зэреджэурэ. Ар Наташэщ. Хьэлъэт зэманыр. Фашистыдзэхэм я бомбэм, зы къуажэм…
Повестым хэзыгъэгъуазэ Хьэбэз районым ит адыгэ къуажэ нэхъ щIалэхэм ящыщ Куэш-Хьэблэ къыдэкIа тхакIуэ Амирокъуэ Ибрэхьим Iэсхьэд и къуэм «Бригадир ныбжьыщIэ» повестыр зытриухуар комсомольц Къантемыр Хьисэщ. Ар къуажэ Советым и тхьэмадэу щытащ, иужькIэ Хэку зауэшхуэм ипэ куэдрэ бригадир цIэрыIуэу щытащ. 1936 гъэм февралым и 13-м урысыбзэкIэ къыдэкIауэ щыта «Красная Черкесия» газетым щатхыгъащ: «Ставрополь крайм и шы…