Гуманитар щIэнгъуазэр: ехъулIэныгъэхэмрэ къэкIуэнумрэ

Республикэм и гуманитар щІэнгъуазэр зэрызэхэтыр, псом япэу, КъэрэшейЧеркес Республикэм, «ЩІыхь Нагъыщэ» орденыр, Хъупсырокъуэ Хъызыр и цІэр зезыхьэ, гуманитар къэхутэныгъэхэмкІэ институтым социальнэ, гуманитар щІэныгъэ унэтІыныгъэм тету иригъэкІуэкІ къэхутэныгъэ лэжьыгъэращ. Къэрэшей-Черкес Республикэм щыпсэу куэдым фІыуэ яцІыху ди еджагъэшхуэхэм я цІэхэр: Бэчыжь Л., Къуныжь Л., Керейтов Р., Суюнчев Х., Алексеева Е., нэгъуэщІхэри. Ахэр псори институтым щылэжьащ, яджащ КъЧР-м…

Читать далее

«Бгырысым и гъуэгуанэр —щIыхь зыпылъ гъуэгущ»

Егъэджэныгъэ бэзым и лэжьакIуэхэм я IэщIагъэ IэпщIэлъапщIагъым здыхагъахъуэ Къэрэшей-Черкес республикэ институтым мы махуэхэм щекIуэкIа дауэдапщэр теухуауэ щытащ къэрал Iуэхузехьэ, юрист щэджащэ, дунейпсо цIэрыIуагъ къэзылъэща щIэныгъэлIым, егъэджакIуэм — КЪАЛМЫКЪ Юрэ Хьэмзэт и къуэм.ЗэIущIэм къеблэгъащ КъЧР-м ЦIыхубэ ЗэIущIэм (Парламентым) и депутат, ДАХ-м и вице-президент, КъЧР-м и Адыгэ Хасэм и тхьэ-мадэ Аслъэнхэ Алий, лъэпкъ Хасэм хэтхэр, республикэм егъэджэныгъэмрэ…

Читать далее

Мамыр гъащIэми хозагъэ

СВО-р зэрыщIидзэрэ мобилизацэкIи, я къулыкъу къалэнкIи, езыхэм я арэзыныгъэ, зэхэщIыкI лъагэкIи зэуапIэхэм Iухьауэ, леигъэ зылъыса цIыхубэм мамырыгъэр къыхузэрагъэпэщыж, Хэкум и гъунапкъэхэр яхъумэ ди хэкуэгъу, лъэпкъэгъу хахуэхэми. Сыт щыгъуи согупсыс: зауэм Iут цIыхур лIыхъужьщ, хахуэщ, нэхъри нэхъ лIыгъэжщ илъэгъуамрэ игъэвамрэ къыхэкIыжа нэужь, зауэлIыр цIыхуу, гу щабэрэ напэ къабзэу къэнэжыныр. Ар гъэунэхуныгъэ къызэрымыкIуэщ, дызэреплъымкIэ. Апхуэдэ гъэунэхуныгъэм пылъхьэншэу…

Читать далее

АдыгэщIыр гум щыпсэукIэ

Адыгэм къытхэкIа усакIуэ, тхакIуэ, зэдзэкIакIуэ, кинопродюсер, сценарист, документалист БЭЛАГЪЫ Любэ мазаем и 7-м къыщалъхуа махуэр егъэлъапIэ.Урысей Федерацэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ Iуэхузехьэ, тхакIуэхэм я Союзым хэт, Дунейпсо саугъэтхэм я Лауреат, Европэмрэ Израилымрэ я журналистхэмрэ тхакIуэхэмрэ я Дунейпсо Союзым хэт, дунейпсо кинофестивалхэм я нагъыщэ нэхъыщхьэ зэхуэмыдэхэр къэзылъэща Бэлагъы Любэ 1968 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым хыхьэ Къармэхьэблэ къуажэм (Каменномост) къыщыхъуащ….

Читать далее

Дохутыр гумызагъэ

«Псом щхьэкІи псэкІэ согузавэ», — узым хигъэзыхьу медицинэм и дэІэпыкъуныгъэ хуэныкъуэ щыхъум деж, тхьэм ирещІи, дэтхэнэри зыщІэхъуэпсыр а псалъэхэр зи лэжьэкІэ гъуазэ дохутырщ. Апхуэдэращ зыхужаІар «И псалъэри хущхъуэщ» жэуэ. АтІэ, и псалъэкІи, и лэжьэкІэкІи, и зэфІэкІкІи щапхъэ зытрах дохутырхэр диІэщ, гуапэ зэрыхъущи. Нэхъ гуапэжщ къалэшхуэхэм щылажьэ ди лъэпкъэгъухэм я фІыщІэ зэхэпхыныр.Къызэредгъэжьа псалъэхэри, тхыгъэри зэхьэлІар къэралым…

Читать далее

IэщIагъэм драгъэхьэх

«Студент десант» Урысейпсо акцэм ипкъ иту Хьэбэз къуажэм дэт, Арэшыкъуэ Р. и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэм и класс нэхъыжьхэр: е 9-нэ, е 11- нэм щеджэхэр ирагъэблэгъащ «Хьэбэз» МОВД-м и хэщIапIэм. Мы зэIущIэм и мыхьэнэ, и къалэн нэхъыщхьэу щытар хабзэхъумэ къулыкъухэм ущылэжьэным ухуеджэным пщIэрэ щIыхьрэ зэрыхэлъым ныбжьыщIэхэр щыгъэгъуэзэныр, дегъэхьэхынращ.ЗэIущIэр иригъэжьащ, ар зытеухуауэ щытынум псори щызыгъэгъуэза, зэпсэлъэныгъэр…

Читать далее

Берлин нэсащ

Хэку зауэшхуэм ТекIуэныгъэр къызэрыщытхьрэ мы гъэм илъэс 80 ирокъу. Абы ехьэлIауэ «ТекIуэныгъэм и Илъэс 80-м» рубрикэм щIэту ди лIыхъужьхэр ди газетым и напэкIуэцIхэм къыщытеддзэн едгъэжьащ. Ар пыдощэ Даур Жэхьфэр 2010 гъэм къыдигъэкIа «ЛIыхъужьыгъэм и гъуэгукIэ» и тхылъым ихуа, Сталинград хуит къэзыщIыжахэм яхэта АБИДОКЪУЭ Мухьэдин теухуа тхыгъэмкIэ. Куэш-Хьэблэ къуажэм и уэрамхэм ящыщ зым уздрикIуэм щхьэ гуэр…

Читать далее

Гъуазджэр зи Iэпэгъуу псэуа

Сэ сцIыхужым къриубыдэу ди Зеикъуэ къуажэм цIыху хьэлэмэт куэдыщэ дэсащ: Iэщыхъуэхэу, губгъуэрылажьэхэу, гъукIэхэу, пхъащIэхэу, егъэджакIуэхэу. А зэманым ахэрат цIыхухъу IэщIагъэу къуажэдэсхэр зэпхар. Ауэ къуажэдэсхэм нэхъ ягъэщIагъуэу щытащ зы щIалэ. ЩIагъэщIагъуэри абы къыхиха и IэщIагъэрат. Ар актёру Черкесск драмтеатрым лажьэу щIидзат. ЯпэхункIэ а щIалэм и лэжьыгъэр цIыхухэми яфIэмыкъабылу щытащ. ЖаIэт: «А IэщIагъэм унагъуэ ирибгъэпсэуфыну тIэ?» Сытми…

Читать далее

СТАЛИНГРАД зэхэуэр — илъэс 82-рэ щрикъуам

Къэрэшей-Черкесым и Iэтащхьэ Темрезов Рэшид республикэм щыпсэухэм къахъуэхъуащ Сталинград зэхэуэм нэмыцэ-фашистыдзэхэр зэрызэхакъутэрэ илъэс 82-рэ зэрырикъуамкIэ. «Нобэ догъэлъапIэ Урысейм и зауэлI щIыхьым и Махуэр — Сталинград зэхэуэм нэмыцэ-фашистыдзэхэр зэрызэхакъутэрэ илъэс 82-рэ зэрырикъуар. Хэку зауэшхуэм и тхыдэм и къэхъугъэ нэхъыщхьэ дыдэхэм ящыщ зыр нацизмым драгъэкIуэкI бэнэныгъэм и зэпыгъэзапIэ хъуащ. Дунейпсо тхыдэм и лъыгъажэ нэхъ инрэ кIыхьрэу щыта…

Читать далее

Ди тхыдэжь IуэрыIуатэм и фэеплъ телъыджэхэр

(СэнщIыгу Пщыгъуэжьым и хъыбархэм къагъэуш гупсысэхэр) Зэзэмызэ дыдэ дызыхуэзэ телъыджэу къэлъытапхъэщ 1972 гъэм ГъукIэкъул Мухьэмэд итхыжа пасэрей уэрэдыжьхэмрэ абыхэм яхьэлIа хъыбархэмрэ. Илъэс 40-м щIигъукIэ ахэр хэIущIыIуншэу щIыщылъа щхьэусыгъуэм и гугъу тщIынкъым — зэ пIэщIэхур къэщтэжыгъуейкъэ. Ауэ абыхэм дзыхь яхуэпщI хъуну пIэрэ? Иджырей IуэрыIуэтэджхэм къызэрагъэувым хуэдэу, зи гугъу тщIы хъыбархэр аутентикыу, е аутентичнэу – щыпкъэу, пэжу…

Читать далее