полоса 2

1943 гъэм, зауэм и гуащIэгъуэу къэхъуа ХЬЭКЪУН Мухьэмэд игъэунэхуащ мэжэщIалIагъэри, щIыIэри, илъэгъуащ фызабэхэм я нэпси.— Зауэм и курыкупсэт, ауэ ди хэгъуэгум нэмыцэхэр ирахужат. Къапщтэмэ, зауэр сэ сцIыхужкъым, ар щиухам си ныбжьыр илъэситIт зэрыхъур. Ауэ зауэ гущIэгъуншэм къихьам, цIыхухэм я фэм дэкIам, гугъу зэрехьам сыщIалэжь цIыкIуу срихьэлIащ, ар фIы дыдэу сощIэж.Хэку зауэшхуэр къыщежьам щыгъуэ, ди адэр…

ЛIыщIыгъуэ плIанэм нэблагъэкIэ узэIэбэкIыжмэ (2001 гъэм накъыгъэм и 17-м), мы тхыгъэм и щхьэщIэдзапIэр и фIэщыгъэцIэу «Черкес хэку» газетым тетащ си IэдакъэщIэкI хъыбар цIыкIу. Иджыри зэ къытызогъэзэжри, а тхыгъэм и сатырхэм сроплъэж. Ар теухуат апщыгъуэм зи ныбжьыр илъэс 85-рэ хъу алибэрдыкъуэдэс АБЫТIЭ Софят. Абы и щIалэгъуэ-дахэгъуэр техуащ зауэм ипэ, зауэ лъэхъэнэм. И щIалэгъуэми емылъытауэ, апщыгъуэм а…

2024 гъэм ди республикэм щыпсэу цIыху мин 327-м щIигъум медицинэ профилактикэ кIэлъыплъыныгъэхэр дра-гъэкIуэкIащ. Ар, абы ипэ ита илъэсым зыкIэлъызыгъэплъахэм нэхърэ проценти 20-кIэ нэхъыбэщ. Диспансеризацэм, нэгъуэщI профилактикэ къэхутэныгъэхэм я фIыгъэкIэ, ди хэгъуэгум деж узыфэ мин 80-м нэс къыщIидзэ къудейуэ къыщIагъэщыфащ.Республикэм зэпымычу щылэжьащ Iэзэгъуэ-къэхутэныгъэ мыхьэнэ зиIэ, «Поезда-здоровья» зи фIэщыгъэцIэ, бгъэкуэш хъу медицинэ комплексхэр. Апхуэдэ Iэмалым и фIыгъэкIэ,…

Іуейр — Іэщым, кхъуэм, дзыгъуэхэ-кІым яхуэлъэ узыфэщ. Унагъуэ Іэщым къащыпкърыхьэ закъуэтІакъуэ къохъу.Уззехьэ пкъыгъуэм Іэщым и цым зыщегъэбыдэ икІи апхуэдэу тхьэмахуи 4-м нэскІэ зехъумэ. Тхьэмахуи 3-рэ ныкъуэрэкІэ щыгъыным хэлъынущ. Узыр къызыпкърыуа Іэщым и щІыфэм, и жьэ кІуэцІхэм, цІынагъэ здиІэ щІыпІэхэм (слизистые) уэтэпс цІыкІухэр къещтэ.Уззехьэщ икІи узыр къызыпкърыкІщ Іэщ сымаджэр, атІэми Іэщышхуэр, кхъуэр, мэлыр, бжэныр. Іуейр зыхуэлъэу…

 Скульптор лъэрыхь, егъэджакIуэ нэхъуса, КъЧР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ КIЭМРЫГУ Хьэтызэ Iэмин и къуэр, псэужамэ, мы гъэм илъэс 75-рэ ирикъунут…  КIэмрыгу Хьэтызэ 1950 гъэм мазаем и 16-м Хьэбэз къуажэм къыщыхъуащ. ГъэщIэгъуэнщ, ауэ ар зэрысабий лъандэрэ IэщIагъэ хуэхъуну Iуэхугъуэм дихьэхт: ятIагъуэм зыгуэрхэр къыхищIыкIыныр фIэфI дыдэт. Гъэмахуэ зэрыхъуу анэм къуэр унэм къыхуешэлIэжтэкъым – щIалэ цIыкIур пщэдджыжьым…

Урысей Федерацэм щыпсэу лъэпкъхэм я литературэр къэзыхута, зыджа, адыгэ лъэпкъым къыхэкIа тхакIуэ зэчиифIэ Хъупсырокъуэ Хъызыр Хьэжбэчыр и къуэр Къэрэшей-Черкесым, Ищхъэрэ Кавказым къыщымынэу, зэрыкъэралу щыцIэрыIуэщ. Хъызырщ адыгэ филологием и лъэныкъуэгъазэщIэр — адыгэ литературэхэр зэгъусэу, зыуэ къэхутэным япэу и ужь ихьар. Абы и лэжьыгъэхэм лъабжьэ хуэхъуащ адыгейхэм, къэбэрдейхэм, шэрджэсхэм зы псэкупсэ щIэин зэраIэр, зэлъэпкъэгъуу зэрыщытыр къигъэлъэгъуащ. Псалъэм…

КъызэрыгуэкI гъащIэм, псэукIэм махуэ къэс узыпэщIэхуэ елIэлIэныгъэхэм цIыхур егупсыскъым зэманыр зэрыпыбзыкIам. Махуэ хэха щхьэхуэхэм яхьэлIауэ къэхъукъащIэ гуэрхэр уигу къыщыкIыжкIэщ къыщыбгурыIуэр гъащIэр зэрыкIэщI дыдэр. Апхуэдэ гупсысэр къысхуэушащ урысей, адыгэ еджагъэшхуэ, тхакIуэ, педагог лъэщ ХЪУПСЫРОКЪУЭ Хъызыр Хьэжбэчыр и къуэр мы гъэм илъэс 95-рэ ирикъуну зэрыщытар сигу къыщыкIыжым. Къэрэшей-Черкес пединститутым (иджы педуниверситетым) абы и лекцэхэм сыщIэдэIуу, иужькIэ лэжьэгъу…

«Адыгэ, урыс лъэпкъхэм яку дэлъ зэныбжьэгъугъэр художественнэ литературэм къызэрыхэщыр» («Отражение дружбы черкесского и русского народов в художественной литературе», Черкесск, 1957 год); «Адыгэ лъэпкъхэм я литературэм и лъэпкъ къэкIуэкIэр» («О национальном своеобразии литератур адыгских народов». Черкесск, 1960 год); «Адыгэ литературэхэм зэрызиужьым епха Iуэхугъуэ щхьэхуэхэр» («Некоторые вопросы развития адыгских литератур» Черкесск, 1964 год); «Адыгэ литературэм зэрызиужь щIыкIэр»…

Адыгэбзэмрэ тхыбзэмрэ я Махуэр «Адыгэ Купсэ» Фондым хэIэтыкIауэ игъэлъэпIащ. Абы ипкъ иту Хьэбэз районым адыгэбзэм­кIэ щезыгъаджэ егъэджакIуэхэмрэ гъэсакIуэхэмрэ ягъэлъэпIащ. Пшыхь дахэр щрагъэкIуэкIащ Хьэбэз къуа­жэм дэт щэнхабзэмкIэ Унэм. Абы къеблэгъащ Фондым и къызэгъэпэщакIуэ Аргун Олег, Хьэбэз район администрацэм и Iэтащхьэм и къуэдзэ Унэж Рэмэзан, Хьэбэз район администрацэм егъэджэныгъэмкIэ и къудамэм и гуащэ Сидакъ Жаннэ, КъЧР-м егъэджэныгъэмрэ…

Ди анэдэлъхубзэм ма­хуэ псори ейуэ щыт пэт­ми, махуэщI щхьэхуэ хуха­хауэ, гъатхэпэм и 14-м хэIэтыкIауэ, гулъытэ нэхъыбэ хуэтщIу ар догъэлъапIэ. МахуэщIым лъабжьэ хуэхъуар 1853 гъэм гъатхэ­пэм и 14-м Тифлис къалэм япэрей адыгэ Хьэрфылъэ тхылъ къызэрыдэкIаращ. Ар зи IэдакъэщIэкIыу щы­тар Бырсей Умарт, хьэрып тхыбзэмкIэ зэхэгъэуват. Дэтхэнэ лъэпкъми езым и тхыдэ, и къекIуэкIыкIа, и щэнхабзэ иIэжщ. ИкIи ди…