Кавказ щхьэдэхыпIэхэр зыхъумахэм

Орджоникидзевскэ жылагъуэм, Кавказ щхьэдэхыпІэхэр нэмыцэ-фашистхэм ящызыхъумахэм я музей-фэеплъым и пащхьэ пэкІу щекІуэкІащ.
Хэку зауэшхуэм и тхыдэ напэкІуэцІхэм языхэз хъуащ 1942 гъэм бадзэуэгъуэм щегъэжьауэ 1943 гъэм и жэпуэгъуэм нэгъунэ Кавказым щекІуэкІа зэхэуэхэр. Абыхэм я зы Іыхьэщ Санчар, Клухор, Марыхъу бгы щхьэдэхыпІэхэм щыІа зэхэуэ гуащІэхэр. 1943 гъэм мазаем и 17-м ди Дзэ Плъыжьым и зауэлІхэм Іуащхьэмахуэ и щыгум кърагъэлъэтэхыжащ Ещанэ рейхым и ныпымрэ «Эдельвейс» бгы фочауэ дивизэм и зауэ нагъыщэхэмрэ. Абыхэм я пІэм ирагъэуващ ди къэралым и бэракъыр. Нэмыцэхэр Кавказым ихужынымкІэ, ди советыдзэр ипэкІэ кІуэ тэнымкІэ, бийр Іэнкун щІынымкІэ мыхьэнэ ин иІащ а зэхэуэхэмрэ щхьэдэхыпІэм къыщахьа текІуэныгъэмрэ. Къызэхуэсахэм КъЧР-м и Іэтащхьэ Темрезов Рэшид и цІэкІэ захуигъазэкІэрэ, вице-премьер Суюнов Джанибек къыхигъэщащ зауэ къулыкъум, Хэкур хъумэным, тхыдэм, блэкІам, къэралым къыдекІуэкІ хабзэфІхэм я мыхьэнэр нэхъри зэрыхэхъуэр ТекІуэныгъэм и Илъэс 80-м, Хэкум и хъумакІуэм и Илъэсым къриубыдэу. — Кавказым и щхьэдэхыпІэхэр ди цІыхубэм, ди щІыналъэм я къэмылэнджэж лІыгъэм я нагъыщэ хъуащ. Мыбдеж, бгы уардэхэм я Іэхэлъахэм иту ди сэлэтхэр щІы ІэмыщІэ къэс щІэзэуащ, фашист шынагъуэм щахъумэу. Абыхэм я гуеигъэр щІэблэ къэс фэеплъу ихъумэнущ. Дэ тщыгъупщэкъым Хэкум и хуитыныгъэмрэ щхьэхуитыныгъэмрэ щхьэузыхь зыхуэзыщІахэр. Дэ дрогушхуэ я бынхэм, абыхэм я быныжхэм мамыр гъащІэр хуаухуэныр пащэн папщІэ псэууэ къэзыгъэзэжыну зи насып къихьахэм, — итщ хэгъуэгум и Іэтащхьэм и Зыхуэгъэзэныгъэм. Кавказым щыпсэу лъэпкъхэр зэкъуэудауэ, лъэпкъ зэгурымыІуэныгъэр яку къыдэхуэну, военнэ, экономи кэ я лъэныкъуэкІэ хэгъуэгур къэщтэгъуафІэ яхуэхъуну гугъа бийр хуабжьу гъуэщауэ къыщІэкІащ. Совет щІыналъэр кавказ цІыхубэм ихъумащ. Нобэ, илъэс пщІы бжыгъэхэр текІа нэужь, аргуэру, я блыпкъ зэгъэкъуауэ урысей зауэлІхэр СВО-м хэтщ, Хэкум и щхьэхуитыныгъэр яхъумэу. Абыхэм ящыщщ ди лъэпкъэгъухэри, лъахэгъухэри. Сэлэтхэр, офицерхэр я адэжьхэм я фэеплъым хуэщыпкъэу Хэкум и хуитыныгъэмрэ щІыхьымрэ псэемыблэжу щІобэн. Ди зэкъуэтыныгъэр — блэкІа ТекІуэныгъэ уардэхэм, ди къэкІуэнум я лъабжьэщ. Апхуэдэ гупсысэр дэтхэнэ къэпсэлъэныгъэми и купщІэу щытащ. ПэкІум хэтахэм зыхуагъэзащ Карачаевск къалэм и унафэщІхэм, ветеран организацэхэм, щІалэгъуалэ хэкупсэ зэгухьэныгъэхэм къабгъэдэкІа я лІыкІуэхэм, СВО-м хэтахэм. Кавказ щхьэдэхыпІэхэм щекІуэкІа зэхэуэхэм хэкІуэдахэм я цІэкІэ чыристан, муслъымэн дин хабзэхэм тету дыуэ ящІащ, дакъикъэкІэ яхуэщыгъуащ. Мемориал фэеплъым щыІэ къуэшыкхъэм щІэлъщ мы щІыпІэм щыхэкІуэда зауэлІ, сэлэт 1000-м щІигъу. Фэеплъым удз гъэгъахэр куэду щагъэтІылъащ пэкІум къекІуэлІахэм.

ТУАРШЫ Ирэ