Хабзэхъумэхэм ягъэнэхъапэр

ЩIэпхъаджагъэхэр къэмыгъэхъуным, уголовнэ Iуэхухэр зэхэгъэкIыным, сэтей къэщIыным хуэунэтIауэ ипэ къихуэ зэхэгъэкIыныгъэм пылъ къулыкъухэм хъыбарегъащIэ-телекоммуникацэ технологиехэр къагъэIэрыхуэу ирагъэкIуэкI лэжьыгъэр къызэгъэпэщыныр хабзэхъумэхэм ягъэнэхъапэ кIуэрабгъухэм ящыщ зыщ.

Мы зэманым, хъыбарегъащIэ-телекоммуникацэ технологиехэм зэрызаужьым, абыкIэ сату Iуэхухэр, хьэпшыпхэмрэ хуэIухуэщIэхэмрэ пщIэ ящIэтыныр, цIыхухэм ахъшэ зэхуагъэкIуэныр, нэгъуэщI апхуэдэ Iуэхухэр нэхъ тынш, псынщIагъуэ зэрыхъуам щIыгъуу, хуабжьу хэхъуащ киберкъэухьым щалэжь щIэпхъаджагъэхэм я бжыгъэм. Къэрэшей-Черкесым щыпсэу цIыху куэдыр хьэкъыпIэкIэ хуэмыхьэзыру къыщIэкIащ щIэпхъаджащIэхэм я жыджэрагъым апхуэдэу зэрызиужьым. 2023 гъэм республикэм и къэухьым апхуэдэ кIуэрабгъу зиIэ щIэпхъаджагъэу 136-рэ къыщыщIагъэщамэ, 2024 гъэм апхуэдэхэр 601-рэ хъуащ.

Ар процент 342-кIэ е щIэпхъаджагъэ 465-кIэ нэхъыбэщ 2023 гъэм щыIам нэхърэ. Хабзэншагъэхэр зэрызэхагъэкIам IупщI ищIащ: хабзэ хъуауэ, щIэпхъаджащIэхэм зыкъагъэлъагъуэ социальнэ къулыкъу зэхуэмыдэхэм, нэхъыбэу, электросчетчикхэр зэзыхъуэкI энергосбытовой компанэхэм я лэжьакIуэу, абонентхэм дащIа зэгурыIуэныгъэхэм я пIалъэр зыгъэкIыхьыну хьэзыр сотовэ операторхэу. ЦIыху жыIэрыфIэщхэм къадэIэпыкъу хуэдэу защIурэ, мэлъаIуэ цIыхум и телефоным къакIуэ кодыр жраIэну. Зэгуэрэми апхуэдэ «зэмылъэIу щIыхьэхухэм» жраIэ хъунукъым кодхэр, е хыхьэ хъунукъым абыхэм къагъэлъагъуэ ссылкэхэм, атIэ телефон зэпсэлъэныгъэр зэпаудын хуейщ. Дзыхь яхуэвмыщI абыхэм фи хъыбархэр, фыздэпсэу хэщIапIэр, фи анкетэм итхэр, нэгъуэщI тхыгъэхэр яцIыхуу къыщIэкIми. Зыщывгъэгъупщэ мыхъунур аращи, щIэпхъаджащIэхэр пылъщ цIыхухэм я «Госуслуги» къулыкъум ихьэну, абдежым кодхэр зэрахъуэкIри, зейр имыхьэжыфу ягъэпс. ИтIанэ абыхэм я цIэкIэ лъэIукIэ зыхуагъазэ щIыхуэ зыт къулыкъущIапIэ зэхуэмыдэхэм, я ахъшэр къадыгъу е мылъкур къыIэщIагъэкIыным хуэунэтIа зэгурыIуэныгъэхэр ящI, зэхаджэ нэгъуэщI хъуагъэщагъэ мыхъумыщIэхэр.