Ену ди гум илъынущ!

ТекIуэныгъэм и Илъэс 80-м хуэкIуэу

Ену ди гум илъынущ!

1941 гъэм июнь мазэм къежьа Хэку зауэшхуэр хэти и унагъуэ къихьащ. Мы псалъэхэм егъэлеиныгъэ хэлъкъым, сыту жыпIэмэ ди къэралым зы унагъуэ искъым зауэ напэкIуэцIхэмрэ фронтым Iута, тылым щылэжьа, партизан гупхэм яхэту зэуа лIыхъужьхэмрэ я тхыдэ щыземыкIуэу… Дэ ди къалэнщ абыхэм я фэеплъыр тхъумэныр.

Къэлъытэн, пщIэ хуэщIын, фэеплъыр хъумэн — дэтхэнэми Хэку зауэшхуэм и ветеранхэм нэхъ мащIэ дыдэу яхуэтщIэн хуейр аращ.

СэркIи, си унагъуэшхуэмкIи накъыгъэм и 9-р махуэщI лъапIэщ. АтIэ, 1914 гъэм Хьэбэз районым хыхьэ Али-Бэрдыкъуэ къуажэм къыщыхъуа си адэшхуэр — Нэхущ Алий и къуэ Хьэмзэт 1941 гъэм Хьэбэз район военкоматым къулыкъум ириджэри, япэу бийм пэщIэувахэм яхэтащ. Одессэ къалэм щекIуэкIа зэхэуэ гуащIэм уIэгъэ щыхъуащ, и щхьэмрэ и Iэмрэ шэ къутахуэхэр къытехуэри, Грузием и Телави къалэм деж зауэ сымаджэщым дохутырхэр къыщеIэзэу щIэлъащ. АдэкIэ фронтым Iухьэж мыхъуну къалъытэри, медбрат къыдащIыгъури, зыщалъхуа и къуажэм къашэжащ.

Iуэхуншэу щысу емыса си адэшхуэм, и узыншагъэр тIэкIу щызэтеувэжым, колхозым лэжьэн щIидзащ. Абы сыт щыгъуи шыр фIы дыдэу илъагъут. И ныбжьыр нэсу дзэ къулыкъум щраджами, ар здыщрихьэкIа Курыт Азием деж шуудзэм яхэхуащ, Хэку зауэшхуэм щыгъуи шуудзэм яхэтащ.

Си адэшхуэр фронтым щыдашам, зауэм Iухьэн ипэкIэ, ар зыхэхуа гупым яхэту, еджакIуэ ягъэкIуащ. Абдеж командирыр си адэшхуэм фIыуэ къыхущытт, хуабжьу дзыхьышхуэ къыхуищIт, адрейхэм нэхъ къахилъагъукIт. Еджэныгъэ нэужьым ахэр зэуапIэм яшащ. Си адэшхуэм игугъу ищIыжт: «Мэз гуэрэм деж гупым тIэкIу зыщыдгъэпсэхуну дыкъэувыIауэ нэмыцэ кхъухьлъатэ къытщхьэщылъатэри, лагъымхэр къыттригъэлъалъэу щIидзащ. Шыхэм языныкъуэр мэзым щызэбгырыжащ, инэхъыбэр яукIащ».

ИужькIэ си адэшхуэр лъэсыдзэм хагъыхьащ, абдеж IэфIэуэным зыхуигъасэри, уIэгъэ хъууэ сымаджэщым щIэхуэху IэфIауэ гупым яхэтащ. Дадэ игу къигъэкIыжт апщыгъуэм фронтым щытыкIэр хьэлъэу зэрыщытар, Iэщэхэр, ерыскъыхэр, щыгъынхэр яхурикъутэкъым. Автомат яIэтэкъым, нэрыбгитIым зы винтовкэт къратыр.

Си адэшхуэм зауэм, ар щекIуэкIа илъэсхэм тепсэлъыхьыжыну, илъэгъуа нэщIэбжьэхэр, фIэкIуэда ныбжьэгъухэр, ишэча бэлыхьхэр, цIыхухэр зыпэщIэкIа гъэунэхуныгъэхэр игу къигъэкIыжыну фIэфIтэкъым.

И ныбжьыр фIыуэ хэкIуэтауэ, нэхъ къарууншэ щыхъуаращ и гукъэкIыжхэмкIэ и къуэхэм дэгуэшэн щыщIидзар. Апщыгъуэращ къыщыдгурыIуар цIыху мелуанхэм я гъащIэр зэхэзыкъута зауэм и гугъу абы ищIыну щIыхуэмейр.

Си адэшхуэм «За победу над Германие» медалыр къыхуагъэфэщауэ щытащ.

Си дадэ-нанэхэу Хьэмзэтрэ Тезадэрэ гъащIэ насыпыфIэ къызэдагъэщIащ. Абыхэм къуищрэ пхъуитIрэ зэдапIащ. Ахэр Мухьэмэд, Рэмэд, МуIэед, Тамарэ, Сэихьэт сымэщ.

Си адэшхуэр 1993 гъэм дунейм ехыжащ.

КIЭМХЭ Алинэ