Лъэпкъ Iуэху

АДЫГЭБЗЭКIЭ къыдэкI «Черкес хэку» газетым сыщылэжьа илъэсхэр сыт щыгъуи гуапэу сигу къокIыж. Апщыгъуэм сэ сапэщIэхуащ ныбжь, Iуэху еплъыкIэ зэхуэмыдэ зиIэ цIыху хьэлэмэтхэм. Псом хуэмыдэу гукъэкIыж гуапэхэм сыхашэж ди нэхъыжьыфIхэу садэлэжьэну къысхуихуахэм. Къапщтэмэ, апхуэдэхэщ Шурдым Кушыку, Гъуэщокъуэ Хъусин, Ахъмэт Мухьэдин, Бахътыр Исмэхьил, Мамхэгъ Жыхьэбэн, Брат Хьэбас, Даур Жэхьфэр сымэ. А нэхъыжьыфIхэм яхуэфащэу, абыхэм ядэплъейуэ къытхэтащ газет…

Хьэбэз къуажэм дэт щэнхабзэмкIэ Унэм хьэщIэ лъапIэхэр къеблэгъащ. Апхуэдэт, Адыгэ Республикэм къикIа ди лъэпкъэгъу IэпщIэлъапщIэхэм я IэрыкIхэмкIэ гъуазджэм и дахагъыр зыхозыгъащIэ хьэпшып-хэмкIэ зэхэгъэува гъэлъэгъуэныгъэ гъэщIэгъуэныр зыщIахэр.Мы щэнхабзэ дауэдапщэр гъэхьэзырыным щхьэпэрэ щIэгъэкъуэнрэ хуэхъуар АР-м цIыхубэ щэнхабзэмкIэ Купсэмрэ Хьэбэз районым и щэнхабзэмкIэ Унэмрэщ. Мыпхуэдэ гъэлъэгъуэныгъэр ди хэгъуэгум къэшэнымкIэ жэрдэмыр зейр Адыгэ Республикэм цIыхубэ щэнхабзэмкIэ Купсэм и лэжьакIуэ…

Адыгэ Республикэм къикIыу Адыгэ Республикэм и щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэзыгъэкъулейхэм ящыщщ ди бысымхэм дызрашэлIа НЭГЪУЧ Аслъэн. Къуэш республикэхэм дежАслъэн и лэжьыгъэхэмкIэ фIыуэ къыщацIыху. Адыгэ цIыхубэ Iэмэпсымэхэм гъащIэщIэ езытыжахэм, ноби а Iуэхум псэемыблэжу пэрыт хэм Нэгъучыр ящыщщ. Абы и фIыщIэкIэ щIэрыщIэу къэIужащ шыкIэпшынэм и макъыр, пшынэтIаркъу адыгэ Iэмэпсымэжьыр къызэщIэрыуэжащ, нысэишыж хьэгъуэлIыгъуэхэм пхъэцIычыр къыщащтэжащ.Нэгъучыр хуэIэкIуэлъакIуэщ адыгэ цIыхубэ IэщIагъэ куэдым….

Къэбэрдей-Балъкъэрым и дэнэ щIыпIэ умыкIуами, сыт хуэдэ цIыху уримыхьэлIами, дэтхэнэ лъэпкъ Iуэху ухэмытами, шэч хэлъкъым ХьэфIыцIэ Мухьэмэд и цIэр зэрызэхэпхынум. Тхыгъэм фIэщыгъэцIэ хуэсщIари ди зы зэпсэлъэныгъэ гуэрым НэщIэпыджэ Замирэ къихьа щапхъэращ: «Мухьэмэд —университет щхьэхуэщ!» Шэч хэмылъу, а нэхъыжь Iу махуэм игъэгушхуа щIалэгъуалэ зэчиифIэращ нобэ КъБР-р зэрыгушхуэ адыгэ творческэ интеллигенцэр: усыгъэми, прозэми, публицистикэми зи лъэ щыувахэр….

ГъутIэхэ Имэррэ Мэулидэрэ Мы гъэм илъэс 26-рэ ирикъуащ Косовэ щыщ адыгэхэр зауэм къыхэкӏыу Адыгэ Республикэм къызэрагъэзэжрэ. Абы лъандэрэ, шыщхьэIум и 1-р — репатриантым и Махуэу зэрыадыгэ дунейуэ догъэлъапIэ. Апщыгъуэм а Iуэхум сыт хуэдэ щхьэусыгъуэ хуэмыхъуами, а махуэр зи хэку зыгъуэтыжа ди лъэпкъэгъухэми, абы хуэпабгъэу хамэщIым къина адыгэхэми, Хэкужьым щыпсэухэм дежкIи лъапIэныгъэкIэ гъэнщIащ.А пIалъэм къриубыдэу республикэр…

ЦIЫХУ гъащIэхэри, лъэпкъ щхьэхуэхэри, гъэхэри, къэхъугъэхэри, увыIэгъуэ имыIэу, гъащIэ щхьэлым зэхехьэжэ. Апхуэдэт адыгэ лъэпкъри зрагъэкIа щхьэлыр… «Жернова» — Кавказ зауэжьым теухуауэ япэу сызэджа тхылът. Ар зи IэдакъэщIэкIым си гъащIэм зэ срихьэлIэну си фIэщ хъунтэкъым, срихьэлIэм къыщымынэу, сыдэпсэлъэну си насып къихьыну. АтIэ, ди адыгэ лъэпкъым къехъулIа насыпыншагъэр литературэбзэкIэ адыгэ дунейм япэ дыдэ языгъэлъэгъуар тхакIуэ, усакIуэ, классик…

Адыгэ Республикэм и Хасэм и тхьэмадэ ЛIымыщэкъуэ Рэмэзанрэ абы и къуэдзэ Хъуэт Инусрэ куэд щIауэ лъэпкъ Iуэху зэдащIэу мы жылагъуэ зэгухьэныгъэр зэрагъакIуэ. Лъэпкъ Iуэхур зимыжагъуэ, ар зи гум къеуэ нэрыбгэ 50-м нэс абы холэжьыхь. ХэгъуэгуитIми къикIа журналистхэм зыкъытхуагъэзэныр езыхэм къабгъэдэкIа гулъытэу щыткIэрэ, ди гуапэу я хэщIапIэм декIуэлIащ. Хасэм и тхьэмадэр къыддэгуэшащ ди проектым зэрыкIэлъыплъым теухуауэ,…

Ди зы лэжьэгъуэ махуэм дыкъыщыхутащ дыщэ таурыхъыр къыздагъэщI лъэщапIэм. Мы псалъэхэм егъэлеиныгъэ хэлъкъым, сыту жыпIэмэ, скифхэм я лъэхъэнэм щегъэжьауэ, псэущхьэхэм я дуней щIэращIэм щыщIэкIыжу — псори здыщызэхуэхьэса унэр телъыджащэт. Зи гугъу тщIыр дыщэм елэжьгъукIэ Iэзэ, дуней псом щыцIэрыIуэ IэщэщI, Адыгэ Республикэм и цIыхубэ сурэтыщI ЕУТЫХ Ася и «Золотая кладовая» уардэ унэращ. Къатищу зэтет унэр Мейкъуапэ…

Илъэсрэ ныкъуэм къриубыдэу дунейм и бгы нэхъ лъагэ дыдэ 14-м я щыгум иувэфа ди адыгэ пщащэм лъэпкъым и щхьэр ину иригъэлъагъужащ. «Корона мира» дунейпсо проектыр иригъажьэу, метр мини 8-м нэхърэ нэхъыбэ зи лъагагъ бгы къэс къызэринэкIыху, Алинэи гуфIэгъуэр ди газетымкIи дэтIэтащ. Альпинист цIэрыIуэм пыщIэныгъэр диIыгъащ и ехъулIэныгъэхэр сыт щыгъуи къэзыгъэлъэгъуа ди лэжьэгъу Дэбагъуэ Хьэтызэ. Тхыгъэхэр…